Hendrik Andriessen: Ricercare

Het Ricercare van de Nederlandse componist Hendrik Andriessen behoort tot diens kortere werken voor orkest. Hij heeft het stuk in 1949 gecomponeerd, vlak voor de herdenking van Bachs tweehonderdste sterfjaar in 1950. De term ‘ricercare’ stamt uit de 16e eeuw en was het instrumentale equivalent van het motet, een meerstemmig zangstuk waarbij elke stem zo zelfstandig mogelijk is. In een ricercare volgen de thema’s elkaar op, waarbij elk thema op een contrapuntische manier verwerkt wordt.

In zijn eigen commentaar, op de eerste bladzijde van de partituur zegt Andriessen over zijn Ricercare:
‘Het oorspronkelijke 16e eeuwse Ricercare was eigenlijk een vocale vorm zonder woorden. De instrumentale muziek zocht daarin naar zelfstandigheid, de inhoud was dus een muzikale evocatie (oproeping). Ook het hierna in te leiden Ricercare is een oproep van verschillende thema’s die ‘ogenschijnlijk’ onderling tegenstrijdig zijn, maar die juist door hun contrast en door hun contrapuntische samenspraak een symphonisch geheel vormen.’

Een van de thema’s die Andriessen heeft gebruikt wordt gevormd door de noten Bes-A-C-B. In de Duitse notenbenaming is dat B-A-C-H. Een eerbetoon aan J.S. Bach.